Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ένα οξύ ισχαιμικό επεισόδιο, όπως ένα έμφραγμα, αποτελεί ένα δύσκολο συμβάν, τόσο για τον ασθενή, όσο και για το οικογενειακό του περιβάλλον. Στην αρχή, ιδιαίτερα κατά το πρώτο διάστημα της επιστροφής στο σπίτι όλοι είναι φοβισμένοι και συνήθως τηρούν ευλαβικά τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού όσον αφορά στην φαρμακευτική αγωγή και στις μεταβολές του τρόπου ζωής που είναι απαραίτητες.

Όταν, όμως περάσει το πρώτο αυτό διάστημα, ξεχαστούν τα δυσάρεστα γεγονότα και ξεπεραστεί ο έντονος φόβος, οι περισσότεροι ασθενείς συνεχίζουν την λήψη της φαρμακευτικής αγωγής, αλλά «ξανακυλούν» στις παλιές «κακές» συνήθειες. Δηλαδή, ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών ξαναρχίζει το κάπνισμα, δεν ασκείται και ξαναβάζει στο διαιτολόγιό του πλούσιες σε λιπαρά και αλάτι τροφές. Σε αυτό, σίγουρα, μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουμε και εμείς οι γιατροί που δεν τονίζουμε, ίσως, επαρκώς κάθε φορά, πόσο σημαντική είναι η τήρηση των σωστών υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών. Αλλά και οι ασθενείς συχνά, νιώθουν καλά και ασφαλείς με την λήψη μόνο των φαρμάκων και «βολικά» αμελούν να τηρήσουν τις υπόλοιπες συμβουλές του γιατρού τους.

Αυτό δεν είναι σωστό και καταβάλλεται διεθνώς μεγάλη προσπάθεια για να γίνουν κατανοητά τα οφέλη της δευτερογενούς πρόληψης, της εφαρμογής δηλαδή κάποιων υγιεινοδιαιτητικών μέτρων που θα εμποδίσουν την εκδήλωση ενός δεύτερου ισχαιμικού επεισοδίου. Περισσότερα στοιχεία που να επιβεβαιώνουν και να ενισχύνουν την παραπάνω άποψη προκύπτουν συστηματικά και από νεότερες ερευνητικές δουλειές. Μια πρόσφατη μελέτη σε ασθενείς με οξύ ισχαιμικό επεισόδιο, δηλαδή με έμφραγμα ή ασταθή στηθάγχη, έδειξε, ότι τα οφέλη από την διακοπή του καπνίσματος, την συστηματική άσκηση και την σωστή διατροφή είναι αθροιστικά και μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο του ασθενούς μέσα στους επόμενους έξι μήνες από την εμφάνιση του πρώτου ισχαιμικού επεισοδίου.

Στη συγκεκριμένη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν περίπου 20.000 ασθενείς από 41 χώρες, οι ασθενείς ανέφεραν για διάστημα 30 ημερών την συμμόρφωσή τους στις οδηγίες των γιατρών που αφορούσαν στην διατροφή τους, στην φυσική δραστηριότητα και στην διακοπή του καπνίσματος. Επιπλέον, οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν κλινικά για 6 μήνες και καταγράφηκε η επίπτωση του εμφράγματος, του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και των θανάτων. Περίπου, το ένα τρίτο των ασθενών συνέχισε να καπνίζει, ενώ περίπου το 30% των ασθενών δεν ακολούθησε τις συμβουλές για άσκηση και σωστή διατροφή. Μόλις κάτι λιγότερο από το 30% του συνόλου συμμορφώθηκε με όλες τις υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες. Αντίθετα, η πλειψοφία των ασθενών λάμβανε κανονικά την χορηγηθήσα φαρμακευτική αγωγή. Κατά την εξάμηνη περίοδο παρσκολούθησης, οι ερευνητές παρατήρησαν, ότι η διακοπή του καπνίσματος μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης νέου εμφράγματος σχεδόν στο μισό σε σχέση με την συνέχιση αυτού. Την ίδια μείωση έδειξε και η υιοθέτηση προγράμματος συστηματικής άσκησης και υγιεινής διατροφής σε σχέση με την καθηστική ζωή και την κακή διατροφή. Από την άλλη, εκείνοι που δεν άλλαξαν τον τρόπο ζωής τους είχαν σαφώς μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν νέο έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο ή να πεθάνουν.

Τα παραπάνω ευρήματα δείχνουν πόσο σημαντική είναι η δευτερογενής πρόληψη. Φυσικά, και οι υγιείς πρέπει να προσέχουν το κάπνισμα, την δίαιτά τους και την φυσική τους δραστηριότητα για να μπορέσουν να διατηρήσουν την καλή τους υγεία. Όμως, ιδιαίτερα τα άτομα με γνωστή στεφανιαία νόσο πέρα από την φαρμακευτική αγωγή, πρέπει να επικεντρώνονται στην βελτίωση της διατροφής τους και στην υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών.

Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

      Στην κορυφή