Συχνά ασθενείς, ιδιαίτερα ηλικιωμένοι, προσέρχονται στον οικογενειακό γιατρό τους παραπονούμενοι πως «δεν τους ακούν τα πόδια τους». Αυτό πολλές φορές αποτελεί ένα ασήμαντο σύμπτωμα, χωρίς υποκείμενη παθολογία, δυνατόν όμως να υποκρύπτει ποικίλα, σοβαρά νοσήματα.

Εμφανίζεται στα πλαίσια ενός γενικευμένου αισθήματος αδυναμίας ολόκληρου του σώματος, είτε εντοπίζεται στο ένα ή και στα δύο πόδια. Δυνατόν να υποδηλώνει πραγματική μυϊκή αδυναμία, όταν υπάρχει απώλεια της ισχύος των μυών. Συχνότερα όμως αφορά στην εύκολη κόπωση ή την αίσθηση της γενικευμένης καταβολής δυνάμεων στα πλαίσια ποικίλων καταστάσεων, πχ σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, αναιμία, αφυδάτωση και ηλεκτρολυτικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη, χρόνια καρδιακή νόσος, χρόνια πνευμονοπάθεια, χρόνια νεφρική νόσος, ενδοκρινοπάθειες, λοιμώξεις, κακοήθειες κλπ. Από τις παραπάνω καταστάσεις ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην κατάθλιψη, λόγω του υψηλού επιπολασμού της στον πληθυσμό.

Οι καταστάσεις που οδηγούν σε πραγματική μυϊκή αδυναμία δυνατόν να χωριστούν σε λοιμώδεις, νευρολογικές, ενδοκρινικές, φλεγμονώδεις, ρευματολογικές, γενετικές, μεταβολικές, φαρμακευτικές και διαταραχές ηλεκτρολυτών.

Λοιμώδεις παράγοντες που σχετίζονται συχνότερα με μυϊκή αδυναμία περιλαμβάνουν τον ιό της Γρίππης, τη λοιμώδη μονοπυρήνωση, τις ηπατίτιδες, τη φυματίωση, τον HIV κ.α.

Στις νευρολογικές διαταραχές περιλαμβάνονται:

- η ισχιαλγία (νωτιαία νεύρα, καθώς εξέρχονται από την σπονδυλική στήλη συμπιέζονται. Επιπρόσθετα της αδυναμίας σε ένα τμήμα του ποδιού, συνυπάρχουν μουδιάσματα, κάψιμο και πόνος. Αίτια ισχιαλγίας: η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, η σπονδύλωση, αποστήματα, όγκοι, τραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης κλπ),

- η αγγειακή εγκεφαλική νόσος (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, εγκεφαλικά αιματώματα) ,

- απομυελινωτικές διαταραχές, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας (νόσημα που επηρεάζει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό και προκαλεί αδυναμία, διαταραχές στον συγχρονισμό και την ισορροπία κ.α.) και το σύνδρομο Guillain-Barre

- νευρομυϊκές διαταραχές, όπως η μυασθένεια Gravis (αυτοάνοση νευρομυϊκή διαταραχή που προκαλεί μυϊκή αδυναμία)

- η πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση (ALS ή νόσος του Lou Gehring, σοβαρή νευρολογική νόσος που προκαλεί μυϊκή αδυναμία)

Φλεγμονώδεις διαταραχές όπως η πολυομυοσίτιδα και η δερματομυοσιτίδα (διάχυτη φλεγμονή και αδυναμία των μυών).

Σπάνια αίτια μυϊκής αδυναμίας είναι τα γενετικά- μυϊκές δυστροφίες (κληρονομικές διαταραχές που προκαλούν προοδευτική απώλεια μυϊκού ιστού και μυϊκή αδυναμία) και τα μεταβολικά – γλυκογονιάσεις, λιπιδώσεις και μιτοχονδριακές διαταραχές.

Τοξίνες όπως η Botulinum toxin, δηλητηρίαση από οργανοφωσφορικά, η χρήση αλκοόλ και φάρμακα (πχ οι στατίνες- χρησιμοποιούνται κατά της υπερχοληστερολαιμίας και τα κορτικοστεροειδή) έχουν ενοχοποιηθεί για πρόκληση μυϊκής αδυναμίας.

Από τις ενδοκρινικές διαταραχές συχνότερη είναι η μυοπάθεια από υποθυρεοειδισμό. Ακολουθούν ο υπερθυρεοειδισμός, ο υπερπαραθυρεοειδισμός, η ανεπάρκεια βιταμίνης D και η ανεπάρκεια επινεφριδίων.

Από τα ρευματολογικά νοσήματα μυϊκή αδυναμία προκαλούν η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.

Μυϊκή αδυναμία προκαλούν επίσης η υπερασβεστιαιμία, η υπερκαλιαιμία και η υποκαλιαιμία.

Περιστασιακά το αίτιο της μυϊκής αδυναμίας είναι φανερό, συχνά όμως είναι ασαφές, προβληματίζει τον ιατρό και δυσανασχετεί τον ασθενή. Στην διερεύνηση της κατάστασης βοηθούν ερωτήσεις σχετικά με την έναρξη και την εξέλιξη των συμπτωμάτων. Αιφνίδια έναρξη δυνατόν να υποδεικνύει λοίμωξη ή αγγειακό εγκεφαλικό. Χρόνια, προοδευτική εξέλιξη συναντάται σε γενετικές και μεταβολικές μυοπάθειες. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι και ο προσδιορισμός του τμήματος του σώματος αφορά η αδυναμία; Είναι γενικευμένη ή εντοπισμένη, αφορά και τα δύο πόδια ή μόνο το ένα, είναι εγγύς (ο ασθενής δυσκολεύεται να σηκωθεί από την καρέκλα) ή άπω (ο ασθενής δυσκολεύεται να σηκωθεί στα δάκτυλα των ποδιών του); Εστιακές διαταραχές συνήθως έχουν νευρολογικά αίτια. Στις άπω μυοπάθειες περιλαμβάνονται οι γενετικές μυοτονικές δυστροφίες. Σημαντικά στοιχεία λαμβάνονται και από την παρουσία συνοδών συμπτωμάτων, από το φαρμακευτικό και οικογενειακό ιστορικό.

Τα ευρήματα από το ιστορικό και τη φυσική εξέταση θα υποδείξουν τον περεταίρω έλεγχο του ασθενούς, που δυνατόν να περιλαμβάνει αιματολογικό, βιοχημικό, ορμονολογικό, ανοσολογικό, μικροβιολογικό έλεγχο, νευροαπεικονιστικό έλεγχο, οσφυονωτιαία παρακέντηση, ηλεκτρομυογράφημα (υποδεικνύει αν υπάρχει νευροπάθεια ή νευρομυϊκή νόσος) και/ή βιοψία μυός. Ανάλογα με το αίτιο ποικίλει και η θεραπευτική αντιμετώπιση.

Ο ασθενής θα πρέπει να αναζητά άμεση βοήθεια από το ΕΚΑΒ, όταν εμφανίζει ξαφνικά αδυναμία στα πόδια, ιδιαίτερα αν αυτή αφορά τη μια πλευρά του σώματος ή συνοδεύεται από άλλα σοβαρά συμπτώματα, όπως θόλωση ή απώλεια της όρασης ή μούδιασμα, παράλυση ή αδυναμία να κινήσει μέρος του σώματος, σοβαρό πονοκέφαλο, ψηλό πυρετό (πάνω από 38.5 C), απώλεια του ελέγχου της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου (ακούσια απώλεια ούρων, κοπράνων), λιποθυμία ή αλλαγή του επιπέδου συνείδησης- ληθαργικότητα, υπνηλία.

Επιπλέον όταν υπάρχει μυϊκή αδυναμία που εμμένει ή προβληματίζει τον ασθενή, αυτός θα πρέπει να αναζητά κατάλληλη ιατρική βοήθεια.

Ευάγγελος Φραγκούλης, MD, MSc
Γενικός - Οικογενειακός Ιατρός,
Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Γενικής Ιατρικής

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...