Ασαφής η εικόνα για την ασφάλεια των καταναλωτικών προϊόντων που περιέχουν νανοϋλικά, αναγνωρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να καταρτίσει κατάλογο με τα είδη των νανοϋλικών και των χρήσεών τους, αλλά και να μελετήσει τις πτυχές που αφορούν την ασφάλειά τους, επιβεβαιώνει ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επίτροπος Βιομηχανίας και Επιχειρηματικότητας κ. Tajani σε απάντησή του προς τον Ευρωβουλευτή της ΝΔ Καθηγητή Ιωάννη Α. Τσουκαλά. Ανησυχώντας για τους ενδεχόμενους κινδύνους που αποτελούν για τους καταναλωτές τα καταναλωτικά προϊόντα που περιλαμβάνουν νανοσωματίδια, ο κ. Τσουκαλάς, μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζήτησε στοιχεία για τις προδιαγραφές ασφαλείας των προϊόντων αυτών, αλλά και πληροφορίες για την αδειοδότηση και τη σήμανσή τους. Σύμφωνα με τον κ. Tajani, οι διαθέσιμες πληροφορίες για την παρουσία στην αγορά καταναλωτικών προϊόντων που περιέχουν, ή ισχυρίζονται ότι περιέχουν, νανοϋλικά είναι κατακερματισμένες.
Όσον αφορά τα καλλυντικά, ο κ. Tajani σημειώνει ότι η Επιτροπή έχει ζητήσει γνωμοδότηση από την Επιστημονική Επιτροπή για την Ασφάλεια των Καταναλωτών σχετικά την ασφάλεια του νανοϋλικού «διοξειδίου του τιτανίου», που χρησιμοποιείται ευρέως ως φίλτρο υπεριώδους ακτινοβολίας σε αντιηλιακές κρέμες. Για το σκοπό αυτό η Επιτροπή έχει ζητήσει πρόσθετα δεδομένα, τα οποία αναμένεται ότι θα είναι διαθέσιμα το φθινόπωρο του 2010. Ο νέος κανονισμός για τα καλλυντικά, που θα αρχίσει να ισχύει από τον Ιούλιο του 2013, θεσπίζει υποχρέωση ενημέρωσης των αρμόδιων υπηρεσιών πριν από τη διάθεση στην αγορά προϊόντων που περιέχουν νανοϋλικά, αλλά και την επισήμανση των νανοϋλικών για σκοπούς ενημέρωσης των καταναλωτών.
Σύμφωνα με τον κ. Tajani, εφόσον τα καταναλωτικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιέχουν νανοϋλικά, παρουσιάζουν κίνδυνο, πρέπει να φέρουν επισήμανση σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ. Ωστόσο, ο κ. Tajani παραδέχεται ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερη νομοθεσία της ΕΕ για τα νανοϋλικά κι ότι θα πρέπει ενδεχομένως να τροποποιηθούν οι ισχύουσες διατάξεις, συμπεριλαμβανομένων των ποσοτικών ορίων και των απαιτήσεων πληροφόρησης, με βάση νέα δεδομένα για τις ουσίες αυτές. Ενδεικτικά, ο κανονισμός REACH που αφορά την καταγραφή των χημικών ουσιών δεν περιλαμβάνει διατάξεις που να αφορούν ειδικά τα νανοϋλικά, ωστόσο αφορά ουσίες ανεξαρτήτως μεγέθους, σχήματος ή φυσικής κατάστασης. Ομοίως, ο Ευρ. Επίτροπος παραδέχεται ότι δεν υπάρχει ακόμη ειδική νομοθεσία για τα νανοϋλικά στο χώρο εργασίας και για την τυχόν διαφυγή τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις ισχύει το γενικό πλαίσιο για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία (δηλαδή διατάξεις της οδηγίας 89/391 του 1989). Στην απάντησή του ο κ. Tajani αναφέρει ότι από το 7ο Πρόγραμμα-Πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα έχουν δοθεί στα πρώτα 3 έτη λειτουργίας του (2007-2009) 52,6 εκατ. ευρώ για 19 ερευνητικά προγράμματα σχετικά με την ασφάλεια των νανοϋλικών. Για το 2010 ο εκτιμώμενος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 24 εκατ. ευρώ περίπου.
Σχολιάζοντας την απάντηση του Επιτρόπου Βιομηχανίας και Επιχειρηματικότητας ο Καθηγητής κ. Τσουκαλάς δήλωσε: «Η νανοτεχνολογία θεωρείται σήμερα από πολλούς επιστήμονες ικανή να προκαλέσει την επόμενη τεχνολογική επανάσταση και να μετασχηματίσει τη βιομηχανία, την ηλεκτρονική, την ιατρική, την παραγωγή ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, εξ ου και το τεράστιο ερευνητικό και επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Εντούτοις, η ραγδαία επιστημονική εξέλιξη στην κατασκευή νανοϋλικών δεν συνοδεύεται από ανάλογη πρόοδο στην κατανόησή μας για τους πιθανούς κινδύνους προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Τα υπάρχοντα καταναλωτικά προϊόντα που περιέχουν υλικά νανοτεχνολογίας (όπως αντιηλιακά, αποσμητικά και κάθε είδους καλλυντικά) φαίνεται ότι σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιούν τους καταναλωτές ως πειραματόζωα, καθώς δεν υπάρχουν αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία για την ασφάλειά τους. Είναι σαφές ότι η ισχύουσα αυστηρή ευρωπαϊκή νομοθεσία που καλύπτει τις συνήθεις χημικές ουσίες αδυνατεί να καλύψει τα θέματα της νανοτεχνολογίας. Είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι ο κ. Tajani αναγνωρίζει πλέον ότι απαιτείται ειδική νομοθεσία για συγκεκριμένες χρήσεις των νανοϋλικών (π.χ. στα καλλυντικά, στα νέα τρόφιμα και σε ιατρικές εφαρμογές), η οποία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Η ΕΕ θα πρέπει να διαμορφώσει έγκαιρα ένα συνολικό πλαίσιο αξιολόγησης της επικινδυνότητας των νανοϋλικών και των πιθανών επιπτώσεων τους στους ζώντες οργανισμούς και το περιβάλλον».
Όσον αφορά τα καλλυντικά, ο κ. Tajani σημειώνει ότι η Επιτροπή έχει ζητήσει γνωμοδότηση από την Επιστημονική Επιτροπή για την Ασφάλεια των Καταναλωτών σχετικά την ασφάλεια του νανοϋλικού «διοξειδίου του τιτανίου», που χρησιμοποιείται ευρέως ως φίλτρο υπεριώδους ακτινοβολίας σε αντιηλιακές κρέμες. Για το σκοπό αυτό η Επιτροπή έχει ζητήσει πρόσθετα δεδομένα, τα οποία αναμένεται ότι θα είναι διαθέσιμα το φθινόπωρο του 2010. Ο νέος κανονισμός για τα καλλυντικά, που θα αρχίσει να ισχύει από τον Ιούλιο του 2013, θεσπίζει υποχρέωση ενημέρωσης των αρμόδιων υπηρεσιών πριν από τη διάθεση στην αγορά προϊόντων που περιέχουν νανοϋλικά, αλλά και την επισήμανση των νανοϋλικών για σκοπούς ενημέρωσης των καταναλωτών.
Σύμφωνα με τον κ. Tajani, εφόσον τα καταναλωτικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιέχουν νανοϋλικά, παρουσιάζουν κίνδυνο, πρέπει να φέρουν επισήμανση σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ. Ωστόσο, ο κ. Tajani παραδέχεται ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερη νομοθεσία της ΕΕ για τα νανοϋλικά κι ότι θα πρέπει ενδεχομένως να τροποποιηθούν οι ισχύουσες διατάξεις, συμπεριλαμβανομένων των ποσοτικών ορίων και των απαιτήσεων πληροφόρησης, με βάση νέα δεδομένα για τις ουσίες αυτές. Ενδεικτικά, ο κανονισμός REACH που αφορά την καταγραφή των χημικών ουσιών δεν περιλαμβάνει διατάξεις που να αφορούν ειδικά τα νανοϋλικά, ωστόσο αφορά ουσίες ανεξαρτήτως μεγέθους, σχήματος ή φυσικής κατάστασης. Ομοίως, ο Ευρ. Επίτροπος παραδέχεται ότι δεν υπάρχει ακόμη ειδική νομοθεσία για τα νανοϋλικά στο χώρο εργασίας και για την τυχόν διαφυγή τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις ισχύει το γενικό πλαίσιο για την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία (δηλαδή διατάξεις της οδηγίας 89/391 του 1989). Στην απάντησή του ο κ. Tajani αναφέρει ότι από το 7ο Πρόγραμμα-Πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα έχουν δοθεί στα πρώτα 3 έτη λειτουργίας του (2007-2009) 52,6 εκατ. ευρώ για 19 ερευνητικά προγράμματα σχετικά με την ασφάλεια των νανοϋλικών. Για το 2010 ο εκτιμώμενος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 24 εκατ. ευρώ περίπου.
Σχολιάζοντας την απάντηση του Επιτρόπου Βιομηχανίας και Επιχειρηματικότητας ο Καθηγητής κ. Τσουκαλάς δήλωσε: «Η νανοτεχνολογία θεωρείται σήμερα από πολλούς επιστήμονες ικανή να προκαλέσει την επόμενη τεχνολογική επανάσταση και να μετασχηματίσει τη βιομηχανία, την ηλεκτρονική, την ιατρική, την παραγωγή ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, εξ ου και το τεράστιο ερευνητικό και επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Εντούτοις, η ραγδαία επιστημονική εξέλιξη στην κατασκευή νανοϋλικών δεν συνοδεύεται από ανάλογη πρόοδο στην κατανόησή μας για τους πιθανούς κινδύνους προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Τα υπάρχοντα καταναλωτικά προϊόντα που περιέχουν υλικά νανοτεχνολογίας (όπως αντιηλιακά, αποσμητικά και κάθε είδους καλλυντικά) φαίνεται ότι σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιούν τους καταναλωτές ως πειραματόζωα, καθώς δεν υπάρχουν αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία για την ασφάλειά τους. Είναι σαφές ότι η ισχύουσα αυστηρή ευρωπαϊκή νομοθεσία που καλύπτει τις συνήθεις χημικές ουσίες αδυνατεί να καλύψει τα θέματα της νανοτεχνολογίας. Είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι ο κ. Tajani αναγνωρίζει πλέον ότι απαιτείται ειδική νομοθεσία για συγκεκριμένες χρήσεις των νανοϋλικών (π.χ. στα καλλυντικά, στα νέα τρόφιμα και σε ιατρικές εφαρμογές), η οποία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Η ΕΕ θα πρέπει να διαμορφώσει έγκαιρα ένα συνολικό πλαίσιο αξιολόγησης της επικινδυνότητας των νανοϋλικών και των πιθανών επιπτώσεων τους στους ζώντες οργανισμούς και το περιβάλλον».