Το PRP (Platelet-Rich Plasma) ανήκει στις βιολογικές θεραπείες (ORTHOBIOLOGICS) και αφορά τη χρήση αυτόλογου πλάσματος πλούσιου σε αιμοπετάλια στην πάσχουσα περιοχή, ενισχύοντας σημαντικά την αναγεννητική διαδικασία. Το PRP συνήθως παρασκευάζεται με φυγοκέντρηση περιφερικού αίματος ( 15 λεπτά) που συλλέγεται σε αποστειρωμένο δοχείο χρησιμοποιώντας αντιπηκτικό με βάση το κιτρικό οξύ. Για να έχει θεραπευτική δράση θα πρέπει να περιέχει συγκέντρωση PLT 3-5 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του ολικού αίματος, δηλαδή περίπου 1.000.000/mm³ PLT. Η φυγοκέντρηση μπορεί να γίνεται σε ένα ή δύο βήματα ανάλογα το πρωτόκολλο θεραπείας. Διάφορες μελέτες έχουν χρησιμοποιήσει διαφορετικές συνθήκες φυγοκέντρησης και δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτό πρωτόκολλο μέχρι σήμερα. Στη συνέχεια τα αιμοπετάλια στο PRP μπορούν να ενεργοποιηθούν με την προσθήκη διάφορων ενεργοποιητών (θρομβίνη, χλωριούχο ή γλυκονικό ασβέστιο, χιτοζάνη και βατροξοβίνη) ή φωτόλυση για την απελευθέρωση των αυξητικών παραγόντων. Εμείς χρησιμοποιούμε τις 1500-2000 στροφές για 10 min λαμβάνοντας ένα διήθημα περί των 2-4 ml ανά 10 ml περιφερικού αίματος αναλόγως της πάσχουσας περιοχής, χωρίς εξωγενή ενεργοποίηση, αφού τα αιμοπετάλια ενεργοποιούνται στους ιστούς (πχ με την έκθεσή τους στο κολλαγόνο).

Οι αυξητικοί παράγοντες, που περιέχονται κυρίως στα α-κοκκία των αιμοπεταλίων (PDGF, TGF-β, EGF, FGF, VEGF, CTGF, IGF-1, HGF), απελευθερώνονται κι ενεργοποιούν μια σειρά αντιδράσεων επάγοντας μια ισχυρή αναγεννητική διαδικασία, είναι πρωτεΐνες ή ορμόνες που προωθούν την κυτταρική διαφοροποίηση και πολλαπλασιασμό, την επιδιόρθωση των ιστών και τη χημειοταξία, αυξάνουν την κυκλοφορία και προκαλούν αγγειογένεση, ενεργοποιούν τα μακροφάγα, τον πολλαπλασιασμό και τη χημειοταξία ινοβλαστών, οστεοβλαστών κλπ. ώριμων κυττάρων και την προσέλκυση (Homing), πολλαπλασιασμό αλλά και διαφοροποίηση των βλαστοκυττάρων, προωθούν το σχηματισμό θεμέλιας ουσίας, προάγουν τη σύνθεση κολλαγόνου κλπ. πρωτεϊνών μυών, τενόντων και συνδέσμων, ενισχύουν και ισχυροποιούν τον χόνδρο και αυξάνονται γραμμικά με τη συγκέντρωση των PLT. Προσπάθειες απομόνωσης συγκεκριμένων αυξητικών παραγόντων για ειδικές κλινικές εφαρμογές δεν υπάρχουν ακόμη.

Το PRP ανάλογα της τεχνικής που χρησιμοποιείται για την παρασκευή και το τελικό περιεχόμενο του μπορεί να ταξινομηθεί σε 4 κατηγορίες: 1. PRP πλούσιο σε λευκοκύτταρα (L-PRP, leykocyte-rich PRP. 2. Καθαρό PRP, φτωχό σε Λευκά (Pure PRP, leykocyte-poor PRP). 3. Καθαρό PRP με υψηλής πυκνότητας δίκτυο ινώδους (Pure PRF). 4. PRP πλούσιο σε Λευκά με υψηλής πυκνότητας δίκτυο ινώδους (L-PRF). Στην πρώτη κατηγορία ανήκει το πιο εύκολα παρασκευάσιμο PRP και αποτελεί την πλειονότητα των παραγώγων που παρασκευάζονται από τα διάφορα εμπορικά ή πειραματικά συστήματα που κυκλοφορούν, ενώ οι δύο τελευταίες αποτελούν το εξελιγμένο PRP δεύτερης γενιάς, που συλλέγεται συνήθως σε φιαλίδιο χωρίς αντιπηκτικό (αιμοδοσίας), όμως έχουν διαφορετικές χρήσεις από το κλασικό PRP, καθώς η μορφή τους δεν επιτρέπει την έγχυση αφού πρόκειται για προϊόν με τη μορφή ισχυρού, ενεργοποιημένου, gel που χρησιμοποιείται ως επίθεμα.

Το PRF έχει αναφερθεί ότι είναι καλύτερο από το παραδοσιακό PRP επειδή προσομοιώνει τη φυσιολογική διαδικασία της αποκοκκιοποίησης των αιμοπεταλίων απελευθερώνοντας ποικίλους αυξητικούς παράγοντες. Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι το φτωχό σε λευκοκύτταρα προϊόν (LP-PRP) είναι ανώτερο σε σύγκριση με το πλούσιο σε λευκοκύτταρα προϊόν, καθώς τα λευκοκύτταρα μπορεί να προκαλούν εντοπισμένη φλεγμονή. Πράγματι, οι αυξητικοί παράγοντες έχουν ευνοϊκή επίδραση στους τραυματισμένους ιστούς, όμως τα λευκοκύτταρα απελευθερώνουν προφλεγμονώδεις κυτταροκίνες, όπως η IL-1β και ο παράγοντας νέκρωσης των όγκων (TNF-α) που μπορεί να ανταγωνίζονται τους θεραπευτικούς στόχους του PRP και την ιστική αναγέννηση.

Αν και τα λευκά αιμοσφαίρια προσφέρουν αντιμικροβιακή προστασία, ρυθμίζουν την ανοσία, προωθούν τον VEGF και διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στην επιδιόρθωση των ιστών, οι ανοσολογικές αντιδράσεις τους μπορεί να προκαλέσουν τοπικές διαταραχές, έτσι ώστε οι υψηλές συγκεντρώσεις τους να έχουν ακόμα και ανασταλτική δράση στην αναγέννηση. Έτσι, παρότι η παρουσία τους φαίνεται ότι προωθεί την αναγεννητική διαδικασία των τενόντων και δεν επηρεάζει τα αποτελέσματα του PRP ενδοαρθρικά, τελευταία επιχειρείται η απουσία τους από το συμπύκνωμα των αιμοπεταλίων και η παρασκευή καθαρού PRP (P-PRP).

Το PRP εισάγεται ή τοποθετείται απευθείας στην πάσχουσα περιοχή με διαδερμική έγχυση ή ως επίθεμα σε ζελατινώδη μορφή. Τόσο η τεχνική προετοιμασίας όσο και η στοχευμένη εφαρμογή φαίνεται να έχουν μεγάλη κλινική αξία (υπερηχογραφική καθοδήγηση, αρθροσκοπική χειρουργική). Όταν χρησιμοποιείται κάποιο συγκεκριμένο σύστημα παρασκευής PRP, η διαδικασία έχει πολλές διαφορετικές συνιστώσες και εξαρτάται από το εργαστήριο, τον εξοπλισμό και τα διαθέσιμα υλικά, καταλήγοντας σε διάφορα πρωτόκολλα που μπορεί να δίνουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, ανάλογα της χρήσης του σε μυοσκελετικές παθήσεις και αθλητικές κακώσεις (τενοντοπάθειες, κακώσεις τενόντων, αρθρικούς τραυματισμούς, θυλακοσυνδεσμικές ρήξεις και μυϊκές θλάσεις, βλάβες των μηνίσκων, του επιχείλιου και του αρθρικού χόνδρου), στη σπονδυλική στήλη, σε περιφερικές νευροπάθειες, στη γναθοπροσωπική, περιοδοντική και ενδοδοντική χειρουργική, σε δερματικές βλάβες και ελλείμματα (Οξέα και Χρόνια Έλκη, Διαβητικό πόδι, εγκαύματα, τραύματα, ουλές και ακμή, στην ανδρογενή αλωπεκία και στην κοσμετολογία-αισθητική). Το PRP βοηθάει επίσης στην οστεοαρθρίτιδα, καθώς διεγείρει την παραγωγή υαλουρονικού οξέος και μειώνει τα επίπεδα των δεικτών που σχετίζονται με τον καταβολισμό της άρθρωσης. Η χρήση του PRP στη μυοσκελετική αναγέννηση και την αθλητιατρική έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια, καθώς όλο και περισσότερες μελέτες και η εμπειρία μας δείχνουν πως η χορήγηση PRP δε σχετίζεται μόνο με τη βελτιωμένη επούλωση και την επιδιόρθωση των τραυματισμών σε μικρότερο χρονικό διάστημα, αλλά και στην αναλγητική του δράση, λόγω της σεροτονίνης των πυκνών κοκκίων που απελευθερώνεται από τα ενεργοποιημένα PLT, τον έλεγχο της φλεγμονώδους αντίδρασης, αλλά και των πρωτεασών που ενεργοποιούν απευθείας τον υποδοχέα 4 στους αλγαισθητικούς νευρώνες.

Το PRP είναι μία ταχεία θεραπευτική μέθοδος που βασίζεται στις θεραπευτικές ιδιότητες του ίδιου του οργανισμού, δεν χρειάζεται αναισθησία ή νοσηλεία και είναι ασφαλής, ανώδυνη και οικονομική. Είναι πολύ καλά ανεκτό από τους ασθενείς, αν και μερικές φορές μπορεί να προκαλέσει μία φλεγμονώδη αντίδραση τις πρώτες ημέρες που αντιμετωπίζεται με παυσίπονα και πάγο. Αντενδείκνυται σε παθήσεις πηκτικότητας, σε αιμοδυναμική αστάθεια (πχ αναιμία) και σε ευαισθησία στις διάφορες ουσίες που μπορεί να χρησιμοποιούνται για την ενεργοποίησή του, πχ τη βόεια θρομβίνη. Μπορεί να χρειάζονται περίπου δύο με τρεις συνεδρίες ανά τέσσερις έως έξι εβδομάδες. Δεν πρέπει να εφαρμόζεται επίσης σε ενεργό λοίμωξη ή καρκίνο, ενώ καλόν είναι να αποφεύγεται η χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για 48 ώρες και να μην χορηγούνται κορτικοστεροειδή για δύο εβδομάδες. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στην βιβλιογραφία ότι μπορεί να προκαλεί καρκινογένεση, ούτε έχει αποδειχθεί ότι τα συνήθη τοπικά αναισθητικά επηρεάζουν τη δραστικότητά του.

Το εμπλουτισμένο σε αιμοπετάλια πλάσμα είναι ουσιαστικά ένας αυτόλογος πυκνός χυμός αυξητικών παραγόντων και μεσολαβητών της φλεγμονής με αναβολικές και αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις. Επάγει επίσης τον πολλαπλασιασμό αρκετών κυτταρικών τύπων, διεγείρει τα βλαστοκύτταρα ώστε να διαφοροποιηθούν στον τύπο του πάσχοντος ιστού, έχει αναλγητική δράση και λειτουργεί ως ικρίωμα μέσω της ικανότητας του να σχηματίζει πλέγματα και να συμπληρώνει βλάβες και ελλείμματα, συμβάλλοντας στη φυσιολογική αναγέννηση και επούλωση. Τα αποτελέσματα από την εμπειρία μας και τα δεδομένα από τη διεθνή βιβλιογραφία επιβεβαιώνουν τη χρησιμότητα της θεραπείας με PRP στην επούλωση οξέων και χρόνιων μυοσκελετικών παθήσεων, άτονα έλκη και άλλες δερματικές βλάβες.


Ιωάννης Κωνσταντινίδης
Ορθοπαιδικός Χειρουργός

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...