Ανθεκτική υπέρταση ορίζεται σήμερα η αρτηριακή πίεση η οποία παραμένει αρρύθμιστη (πίεση ιατρείου >140/90 mmHg για το γενικό πληθυσμό και >130/80 mmHg για τους ασθενείς με διαβήτη ή χρόνια νεφρική νόσο) παρά τη λήψη 3 ή περισσοτέρων αντιυπερτασικών στις μέγιστες ανεκτές δοσολογίες εκ των οποίων το ένα είναι διουρητικό. Επίσης, ασθενείς που έχουν ρυθμισμένη αρτηριακή πίεση και λαμβάνουν 4 ή περισσότερα αντιυπερτασικά σε μέγιστες δόσεις θεωρούνται ανθεκτικοί στη θεραπεία. Η ανθεκτική υπέρταση δεν είναι συνώνυμη με τη μη ελεγχόμενη υπέρταση. Η τελευταία περιλαμβάνει όλους εκείνους που δεν έχουν ρυθμισμένη πίεση ενώ λαμβάνουν θεραπεία, συμπεριλαμβανομένου των ασθενών που δεν λαμβάνουν επαρκή αποτελεσματική αγωγή, που δεν συμμορφώνονται με τη θεραπεία, που πάσχουν από δευτεροπαθή υπέρταση, καθώς και τους αληθώς ανθεκτικούς στη θεραπεία. Ο προσδιορισμός της ανθεκτικής υπέρτασης έχει σημασία προκειμένου να ταυτοποιηθούν ασθενείς που είναι σε υψηλό κίνδυνο για αναστρέψιμες αιτίες υπέρτασης ή που μπορούν να επωφεληθούν από ειδικές διαγνωστικές και θεραπευτικές προσεγγίσεις. Ο διαγνωστικός και θεραπευτικός χειρισμός κάθε ασθενή με ανθεκτική υπέρταση πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο ιατρό ή σε ειδικό κέντρο υπέρτασης.

Η ακριβής επίπτωση της ανθεκτικής υπέρτασης στο γενικό υπερτασικό πληθυσμό δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί. Βάσει διεθνών δεδομένων φαίνεται, ότι παρατηρείται στο περίπου 3-5% των υπερτασικών. Μάλιστα, σε διαβητικούς ή νεφροπαθείς ανθεκτική υπέρταση συναντούμε μέχρι και στο 20%. Δεδομένα από τις ΗΠΑ έδειξαν, ότι το 8,9% των υπερτασικών παρουσιάζουν ανθεκτική υπέρταση, ενώ σε ανάλυση 68.045 υπερτασικών υπό θεραπεία στην Ισπανία διαπιστώθηκε, ότι 12.2% είχαν ανθεκτική υπέρταση. Η πρόγνωση των ασθενών με ανθεκτική υπέρταση είναι δυσμενής δεδομένου ότι οι υποκλινικές βλάβες στα όργανα στόχους (νεφρά, αγγεία, καρδιά) και ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό, καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια συσχετίζεται άμεσα και γραμμικά με το επίπεδο της πίεσης. Η στενή σχέση της ανθεκτικής υπέρτασης με τον διαβήτη, τη χρόνια νεφρική νόσο, την αποφρακτική άπνοια ύπνου και την υπερτροφία της αριστεράς κοιλίας υπογραμμίζει περαιτέρω τον υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο που συνοδεύει την ανθεκτική υπέρταση. Τα χαρακτηριστικά των ασθενών με ανθεκτική υπέρταση είναι η μεγάλη ηλικία (>75 ετών), η παχυσαρκία, η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ και άλατος, το γυναικείο φύλο, η παρουσία άπνοιας στον ύπνο καθώς και τα συνυπάρχοντα νοσήματα, όπως ο διαβήτης και η νεφρική δυσλειτουργία.

Στην εκτίμηση της ανθεκτικής υπέρτασης είναι σημαντικός ο αποκλεισμός της ψευδό – ανθεκτικότητας, δηλαδή της ελλιπούς ρύθμισης της πίεσης που οφείλεται σε: 1) λανθασμένη μέτρηση της πίεσης, 2) στο φαινόμενο της «λευκής μπλούζας» (παρατηρείται στο 1/3 των ασθενών με αναφερόμενη ανθεκτική υπέρταση, 3) σε ανεπαρκή συμμόρφωση του ασθενούς στην θεραπεία. 4) σε αναποτελεσματική θεραπευτική αγωγή ως προς την επιλογή των φαρμάκων ή τη δοσολογία, 5) στη λήψη φαρμάκων που αυξάνουν την πίεση (αντιφλεγμονώδη, αντισυλληπτικά, κορτιζόνη).

Θεραπευτικά πέραν των κλασσικών υγιεινοδιαιτητικών μέτρων (ελάττωση αλκοόλ και άλατος, μείωση του βάρους), η χορήγηση του κατάλληλου συνδυασμού φαρμάκων σε μέγιστες ανεκτές δόσεις βοηθούν σημαντικά στον έλεγχο των υψηλών επιπέδων αρτηριακής πίεσης στην ανθεκτική υπέρταση. Ωστόσο ένα μεγάλο μέρος των ασθενών δεν ρυθμίζεται ενώ οι συνοδές ανεπιθύμητες ενέργειες των χορηγούμενων αντιυπερτασικών σκευασμάτων επηρεάζουν δυσμενώς την ποιότητα ζωής, την αποτελεσματικότητα της θεραπείας καθώς και τη συμμόρφωση των ασθενών.

Κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη της ανθεκτικής υπέρτασης παίζει η υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Με σκοπό το σημαντικό περιορισμό της διέγερσης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος αναπτύχθηκαν επεμβατικές μέθοδοι που στοχεύουν στους καρωτιδικούς τασεοϋποδοχείς και τη συμπαθητική νεύρωση του νεφρού. Για τους καρωτιδικοί τασεοϋποδοχείς, η χρησιμοποιούμενη συσκευή μοιάζει αρκετά με τον κλασσικό βηματοδότη της καρδιάς. Η κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού γίνεται με εισαγωγή ειδικού καθετήρα στις νεφρικές αρτηρίες και χρήση υψίσυχνου ρεύματος.

Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πρόεδρος Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...