Ποια εποχή εμφανίζεται;
Εξάνθημα από αλλεργία μπορεί να παρουσιαστεί σε ένα παιδί οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, είναι όμως συχνότερο κατά τους ζεστούς μήνες του χρόνου, όταν αυξάνεται η έκθεση των παιδιών σε διάφορους αλλεργιογόνους παράγοντες.

Πως είναι;
Το αλλεργικό εξάνθημα έχει συνήθως κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: πρόκειται για απλές κοκκινίλες (ερύθημα), ή περιοχές του δέρματος κόκκινες ελαφρά ανασηκωμένες από το υπόλοιπο δέρμα (πομφοί) ή απλά κόκκινα σπυράκια (βλατίδες) που προκαλούν στο παιδί κάποια φαγούρα. Οι πάσχουσες περιοχές του δέρματος μπορεί να ενώνονται μεταξύ τους και να αλλάζουν από ώρα σε ώρα. Η διάρκεια μιας άμεσης αλλεργικής αντίδρασης είναι συνήθως από λίγες ώρες έως λίγες ημέρες.

Σε ποιες περιοχές του σώματος εμφανίζονται;
Μπορούν να εμφανιστούν οπουδήποτε, συχνά όμως τα εξανθήματα παρουσιάζονται στα εκτεθειμένα μέρη του σώματος, δηλαδή στον λαιμό, στα χέρια, στα πόδια και στο πρόσωπο. Άλλοτε και ανάλογα με τον αλλεργιογόνο παράγοντα η αντίδραση είναι τοπική, δηλαδή στο σημείο που ήρθε σε επαφή με τον βλαπτικό παράγοντα, ενώ άλλοτε είναι συστηματική, δηλαδή αφορά ολόκληρο το σώμα.

Συνοδεύονται από άλλα συμπτώματα;
Είναι ασύνηθες το παιδί να έχει πυρετό – εάν έχει πυρετό, σκεφτόμαστε την πιθανότητα το εξάνθημα να οφείλεται σε κάποιον λοιμογόνο παράγοντα, μικρόβιο ή ιό. Σε περίπτωση λοιμογόνου παράγοντα το παιδί μας μπορεί να έχει συνοδά συμπτώματα ίωσης, όπως συνάχι, βήχα κλπ.

Σε μερικές περιπτώσεις έντονου εξανθήματος και έντονης αλλεργικής αντίδρασης, το παιδί μπορεί να εμφανίσει πρήξιμο σε περιοχές του δέρματος – αγγειοοίδημα - , το οποίο εάν είναι στην περιοχή του προσώπου μπορεί να καταστεί επικίνδυνο οδηγώντας σε οίδημα λάρυγγα και δύσπνοια ή σε πρήξιμο βλεφάρων. Κάποιες φορές η αλλεργική αντίδραση παίρνει διαστάσεις αναφυλαξίας, οπότε το παιδί μπορεί να εμφανίζει δυσκολία στην ανάσα με βρογχόσπασμο, ή και αδιαθεσία με πτώση της αρτηριακής του πίεσης και σοκ. Η κατάσταση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι επείγουσα και απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση.

Που οφείλονται τα αλλεργικά εξανθήματα;
Αλλεργιογόνα από το φυσικό περιβάλλον (πχ γύρη, κάμπιες) μπορεί να προκαλέσουν σε άτομα με αλλεργική προδιάθεση άμεση και γενικευμένη δερματική αντίδραση με έντονη φαγούρα.

Οι αλλεργίες σε επαφή εμφανίζονται όταν το παιδί ακουμπήσει κάποιες αλλεργιογόνες ουσίες, όπως από έντομα, φυτά, συνθετικά ρούχα, καλλυντικές αλοιφές, αντιηλιακά κλπ. Μερικά τέτοια εξανθήματα μπορεί να εμφανίσουν και φυσαλίδες, δηλαδή μεγαλύτερα σπυράκια με υγρό μέσα τους.

Συχνά το εξάνθημα σε εκτεθειμένα μέρη του σώματος (πρόσωπο, χέρια, πόδια) μπορεί να οφείλεται από τσιμπήματα από κουνούπια, κοριούς, μέλισσα, σφήκα κα.

Σε κάποιες περιπτώσεις το αίτιο του αλλεργικού εξανθήματος είναι η κατανάλωση κάποιας τροφής. Αυτό είναι πιο πιθανό όταν το παιδί είναι προσχολικής ηλικίας και δοκιμάζει για πρώτη φορά κάποιες τροφές, όταν τα σπυράκια προκύψουν αμέσως μετά την κατανάλωση του τροφίμου, όταν υπάρχουν συνοδά συμπτώματα από το γαστρεντερικό του παιδιού (έμετοι, διάρροια) ή όταν το εξάνθημα εστιάζει στην περιοχή του στόματος και γύρω από τα χείλη.

Θα πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας την πιθανότητα το εξάνθημα να οφείλεται σε φωτοευαισθησία, λόγω έντονης έκθεσης στον ήλιο, σε χρήση φαρμάκου ή σε λοιμογόνο παράγοντα. Εξάνθημα που γίνεται αιμορραγικό – δεν ασπρίζει παροδικά κατά την πίεση με το δάχτυλο, φαίνεται σαν μελανιά – πρέπει να εκτιμάται από γιατρό άμεσα.

Το αίτιο της αλλεργίας είναι καλό να αναζητείται από γονείς και γιατρό σε κάθε περίπτωση, αν και σε πολλές περιπτώσεις δεν ανευρίσκεται με σιγουριά. Συχνά η ανεύρεση του ακριβούς αλλεργιογόνου παράγοντα γίνεται εφικτή μόνο αναδρομικά, όταν δηλαδή ολοκληρωθεί η εικόνα μετά από μερικές ημέρες, ή μετά από επαναλαμβανόμενα επεισόδια αλλεργικής αντίδρασης που θα συσχετιστούν με το ίδιο αίτιο.

Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση είναι συνήθως κλινική, από το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Σε περιπτώσεις έντονης αντίδρασης ή υποτροπών, είναι καλό να γίνεται εκτίμηση από αλλεργιολόγο, διαγνωστικός έλεγχος με δερματικά τεστ ή και με τεστ αλλεργίας στο αίμα (ηωσινόφιλα, ΙGE, RAST) με σκοπό την ανεύρεση του συγκεκριμένου αιτίου.

Πως θεραπεύουμε το αλλεργικό εξάνθημα;

Σε περιπτώσεις ήπιου ή τοπικού εξανθήματος μπορεί να αρκεί η απομάκρυνση του αιτίου – αλλεργιογόνου παράγοντα.
Σε περιπτώσεις άμεσης σημαντικής αντίδρασης βοηθάει η χρήση τοπικών αντιφλεγμονωδών σκευασμάτων που περιέχουν υδροκορτιζόνη. Επίσης, σε συνεργασία με τον γιατρό και επί έντονης φαγούρας μπορεί να αποφασιστεί η χρήση αντιισταμινικού από το στόμα για μία ή περισσότερες δόσεις.

Σε βαρύτερες αντιδράσεις που φτάνουν σε αναφυλαξία οι γονείς πρέπει να αναζητήσουν άμεση ιατρική βοήθεια. Η χορήγηση κορτιζόνης μη τοπικά ή αδρεναλίνης πρέπει να γίνεται μετά από ιατρική εκτίμηση και επίβλεψη. Μόνο τα παιδιά που έχουν γνωστό σοβαρό πρόβλημα αλλεργίας σε κάποιον παράγοντα και έχουν εκτιμηθεί από αλλεργιολόγο έχουν μαζί τους ένεση αδρεναλίνης ή κορτιζόνης. Οι γονείς δεν πρέπει να προμηθεύονται αυτά τα σκευάσματα χωρίς πλήρη εκτίμηση από τον γιατρό τους και εάν αυτός αποφασίσει την χρήση τους από τους γονείς, πρέπει να τους δοθούν λεπτομερείς οδηγίες για το πότε και πώς να τα χρησιμοποιήσουν.

Γενικά, όταν ένα παιδί εμφανίσει ένα αλλεργικό εξάνθημα, προσπαθούμε να περιορίσουμε τις πιθανότητες να ενταθεί το πρόβλημα. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να κάνουμε στο παιδί μπάνιο, αλλά αποφεύγουμε σαπούνι και σαμπουάν που μπορεί να ξηράνουν το δέρμα και να το ερεθίσουν περισσότερο. Αποφεύγουμε την έντονη έκθεση στον ήλιο. Αποφεύγουμε να δίνουμε στο παιδί κατά τις επόμενες ημέρες καινούργιες τροφές που δεν έχει δοκιμάσει στο παρελθόν, ή τροφές που μπορεί να είναι ισχυρά αλλεργιογόνες (θαλασσινά, αυγό, σοκολάτα, ξηροί καρποί κλπ). Απλή ενυδατική στο δέρμα μπορεί να βοηθήσει.

Σε περίπτωση τσιμπημάτων υπάρχει ο κίνδυνος επιμόλυνσης. Άμεσα μπορούμε να βάλουμε αμμωνία. Εάν το εξάνθημα επιμολυνθεί, επιμένει κατά τις επόμενες ημέρες, κοκκινίζει περισσότερο και αρχίζει αν πονάει. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να συστήσει την χρήση τοπικού αντισηπτικού ή αντιμικροβιακής αλοιφής.


Στέλιος Παπαβέντσης Παιδίατρος MRCPCH DCH IBCLC 2011