ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΥΓΕΙΑΣ
20/02/2020

Ο σημαίνων ρόλος των φαρμακευτικών εταιρειών σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, τα νέα δεδομένα που θα καθορίσουν τη φαρμακευτική πολιτική τα επόμενα χρόνια, το πολύπλοκο ταξίδι των ασθενών, αλλά και οι τρόποι για να δοθεί μια αναπτυξιακή διάσταση στον κλάδο της Υγείας και να αρθούν οι δυσκολίες τέθηκαν επί τάπητος στο 12ο Συνέδριο Φαρμακευτικού Management, με κεντρικό θεματικό άξονα: «2020-2030: Προάγοντας την Υγεία στην εποχή του «ευφυούς» επιχειρείν». Το Συνέδριο διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικού Management (Ε.Ε.Φα.Μ.) και πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο Αθηνών, με τη συμμετοχή πολλών καταξιωμένων στελεχών της φαρμακοβιομηχανίας, ακαδημαϊκών και μελών της επιχειρηματικής κοινότητας.
Στην εναρκτήρια ομιλία της η Πρόεδρος Δ.Σ. της Ε.Ε.Φα.Μ. Σοφία Νάσιου επεσήμανε: «Η θεματολογία του Συνεδρίου συμβαδίζει με τις εξελίξεις και με την τάση του ευφυούς επιχειρείν. Θα απαντήσει σε πολλά από τα ερωτήματα που μας απασχολούν. Θα μιλήσουμε για φαρμακευτική πολιτική και για καινοτομία».
Οι πρόεδροι της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, Σπύρος Φιλιώτης, Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ - LILLY και Γιώργος Αλεβιζόπουλος, Γενικός Διευθυντής AENORASIS, ανέλυσαν τις προκλήσεις στον χώρο του φαρμάκου ενόψει της νέας δεκαετίας. Όπως είπε ο κύριος Αλεβιζόπουλος: «Το φετινό συνέδριο ξεκινάει τη νέα δεκαετία από το μηδέν. Με νέα ανανεωμένη και δυνατή 11άδα και ηχηρές μεταγραφές από την Ελλάδα και από το εξωτερικό. Μοναδικός στόχος μας είναι άμεσα το πρωτάθλημα της Ε.Ε.Φα.Μ.». Από την πλευρά του ο Σπύρος Φιλιώτης τόνισε: «Να θυμηθούμε λίγο τον ρόλο μας στην κοινωνία, να φέρνουμε θεραπείες και εργαλεία για τον επιστήμονα υγείας και για τον πολίτη, για να ζει καλύτερα και περισσότερο. Εάν δεν λυθούν θέματα όπως το rebate και το clawback, δεν θα μπορούμε να είμαστε συνεπείς στο ρόλο μας. Η βιωσιμότητα πρέπει να είναι σίγουρη και αέναη».
Η πρώτη ημέρα του Συνεδρίου ήταν αφιερωμένη στη φαρμακευτική πολιτική της χώρας και στην καινοτομία. Ο δημοσιογράφος Αντώνης Σρόιτερ συντόνισε ένα debate για φλέγοντα θέματα φαρμακευτικής πολιτικής, με τη συμμετοχή του Υφυπουργού Υγείας Βασίλη Κοντοζαμάνη, του Προέδρου του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) Ολύμπιου Παπαδημητρίου και του Αναπληρωτή Καθηγητή Οικονομικών της Υγείας Σωτήρη Βανδώρου.
Ο κ. Κοντοζαμάνης αναγνώρισε το δυσθεώρητο ύψος του clawback και είπε ότι η Πολιτεία χρειάζεται να μεταφέρει εμπειρίες και καλές πρακτικές από το εξωτερικό. «Η κυβέρνηση αυτή αναγνωρίζει ότι πρέπει ο κλάδος της Υγείας να συνεισφέρει, να επιχειρεί σε ένα υγιές περιβάλλον, να υπάρχει κέρδος - δεν ποινικοποιούμε το κέρδος - και, επειδή η κατάσταση, όντως, είναι πολύ δύσκολη, θα πρέπει μαζί να βρούμε λύσεις στα προβλήματα, που έχουν αρχίσει να χρονίζουν, και δυστυχώς, έχουν να κάνουν με τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας. Θα πρέπει με συγκεκριμένα διαρθρωτικά μέτρα να μειώσουμε το clawback, έτσι ώστε να φθάσουμε σε ένα σημείο, που θα γίνει - γιατί όχι; - και μηδέν. Μηδέν θα έπρεπε να είναι. Όμως αυτά δεν πρέπει να γίνονται από τη μία μέρα στην άλλη, ούτε με ένα νόμο ή με μία υπουργική απόφαση. Χρειάζεται ένα σχέδιο 2-3 ετών, το οποίο το εκπονούμε, με μέτρα στα οποία θα συμφωνήσουμε όλοι μαζί», επεσήμανε ο Υφυπουργός Υγείας.
Ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, Ολύμπιος Παπαδημητρίου, υπογράμμισε: «Όσον αφορά στη θεσμοθέτηση κινήτρων, είναι μια πολύ σπουδαία υπόθεση και πιστεύω ότι θα οδηγήσει τη βιομηχανία σε περισσότερες επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα είτε παραγωγικές είτε, βέβαια, και στο κομμάτι των κλινικών μελετών, που είναι πολύ σημαντικό, γιατί εδώ μιλάμε για χρήματα από το εξωτερικό, ξένα κεφάλαια, που έρχονται στην Ελλάδα. Οι φαρμακοβιομηχανίες καλύπτουν σημαντικές υπηρεσίες εκπαίδευσης ασθενών, συμμόρφωσης ασθενών σε θεραπείες, εκπαίδευσης ιατρικής κοινότητας, κτλ. Πρέπει, όμως, το περιβάλλον να εξυγιανθεί, δηλαδή να γίνει επικαιροποίηση της δαπάνης και αλλαγές, που πρέπει να εφαρμόζονται απαρέγκλιτα», εξήγησε ο κύριος Παπαδημητρίου.
Στο ίδιο debate ο Σωτήρης Βανδώρος μοιράστηκε την εμπειρία του από το εξωτερικό, όπου εργάζεται τα τελευταία χρόνια. «Τα κίνητρα πρέπει να υπάρχουν, αλλά το θέμα είναι να άρουμε τα αντικίνητρα, παρά να φτιάξουμε καινούρια κίνητρα. Η βαριά φορολογία, για παράδειγμα, είναι ένα από αυτά ενώ το θέμα είναι αυτά τα χρήματα των φορολογουμένων να επενδύονται με τέτοιον τρόπο, ώστε να δημιουργήσουν έναν πολλαπλασιαστή. Οι επενδυτές στην Ελλάδα βρίσκουν εμπόδια. Να αξιοποιήσουμε το ανθρώπινο δυναμικό, που μπορεί να ελκύει επενδύσεις. Άλλο η βιομηχανία, άλλο το κράτος. Στο εξωτερικό οι ρόλοι είναι διακριτοί, αλλά δουλεύουν με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Τι σημαίνει αυτό; Το προϊόν να φθάσει στον ασθενή. Επομένως χρειάζεται ένα περιβάλλον σταθερότητας - να γίνονται αλλαγές, αλλά όχι διαρκείς - για να μην υπάρχει αβεβαιότητα».
Στην ομιλία του ο Σπύρος Αλεξανδράτος, επικεφαλής συμβουλευτικού τμήματος IQVIA στην Ελλάδα, εκτίμησε ότι το clawback θα συνεχίσει να αυξάνεται με ταχύ ρυθμό. «Η συνολική δαπάνη για την υγεία έχει μειωθεί κατά 36% στα χρόνια της κρίσης ενώ την ίδια χρονική περίοδο η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη μειώθηκε κατά 43%, απορροφώντας μεγάλο μέρος της απώλειας επένδυσης. Στην Ελλάδα κάθε χρόνο χρειάζονται επενδύσεις 5 δις, για να καλυφθούν οι ανάγκες φαρμακευτικής κάλυψης του πληθυσμού, σημειώνοντας αύξηση 7% χρόνο με τον χρόνο. Η, δε, αύξηση της δαπάνης δεν αναμένουμε να είναι ισοκατανεμημένη σε όλες τις ασθένειες. Σύμφωνα με παγκόσμια στοιχεία του 2017 η αύξηση κατά 22% προήλθε από την Ογκολογία και το 21% προήλθε από τα Αυτοάνοσα. Οι νέες καινοτόμες θεραπείες προστίθενται, αλλά αυξάνουν το κόστος της δαπάνης. Από την άλλη πλευρά τα budget παραμένουν σταθερά, περίπου στα 2,5 δις ευρώ και η συμμετοχή των ασθενών βαίνει μειούμενη τα τελευταία χρόνια. Η συμμετοχή των εταιρειών μέσω επιστροφών (rebate και clawback) αυξάνεται τα τελευταία χρόνια κατά 27%, χρόνο με τον χρόνο».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και το πρώτο panel, με θέμα την Καινοτομία και τις προσδοκώμενες εφαρμογές της από τη Φαρμακευτική Βιομηχανία αλλά και τον ευρύτερο χώρο της Υγείας τη δεκαετία που ξεκινά. Ο Κωνσταντίνος Ευθυμιόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της PLUS Life Sciences, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Σε ένα πλαίσιο που αλλάζει, δυσκολεύει και έχει προκλήσεις, η παγκοσμιοποίηση είναι μια ευκαιρία. Αλλά και μια απειλή. Πώς θα δουλέψουμε στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση: Αυτή είναι η πρόκληση. Να συνδυάσουμε την τεχνητή νοημοσύνη, τη ρομποτική και τα big data».
Ο πρόεδρος του PhRMA Innovation Forum Μάκης Παπαταξιάρχης εξήγησε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) συμβάλλει στην εξέλιξη του επιχειρείν (στην Κίνα νοσοκομείο 1600 κλινών χτίστηκε σε 6,5 ημέρες). «Να μάθουμε να διαχωρίζουμε δύο όρους. Τον όρο κόστος και τον όρο αξία. Οτιδήποτε έχει αξία, έχει κόστος, οτιδήποτε έχει κόστος, δεν έχει απαραίτητα αξία. Αυτό που ορίζαμε ως φάρμακο, δεν είναι πια το ίδιο. Στην Ελλάδα δύο όροι είναι από τους πιο παρεξηγημένους, η καινοτομία και οι μεταρρυθμίσεις. Εμείς πρέπει να ξεκινήσουμε την εσωτερική 4η βιομηχανική επανάσταση».
Η κορωνίδα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας είναι η εξωστρέφεια, είπαν οι ομιλητές και θύμισαν ότι το ελληνικό φάρμακο εξάγεται σε 85 χώρες, σε δύσκολες αγορές. «Η μη συμμόρφωση στις θεραπείες κοστίζει 125 δις στα συστήματα υγείας της Ευρώπης. Χρειαζόμαστε επενδύσεις, αλλαγή του συστήματος τιμολόγησης, κίνητρα για τη χρήση των γενοσήμων. Το φάρμακο είναι επένδυση, 1 ευρώ για το φάρμακο γυρίζει πίσω στο ΑΕΠ 3,42», επεσήμανε ο κύριος Μάρκος Ολλανδέζος, επιστημονικός διευθυντής της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ).
Όπως αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης, η κλινική έρευνα είναι το δυνατό σημείο των Ελλήνων επιστημόνων, αλλά το μέλλον βρίσκεται στην Ιατρική Ακριβείας. Στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ δημιουργήθηκε αντίστοιχο τμήμα, το οποίο θα εγκαινιαστεί τις επόμενες εβδομάδες και οι νέες τεχνολογίες έρχονται να υπηρετήσουν όποιον έχει αφιερωθεί στην έρευνα. Καινοτόμα μηχανήματα κάνουν αλληλούχηση DNA και αλληλούχηση RNA και έπονται κι άλλα. Ο κύριος Πέτρος Σφηκάκης, πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και διευθυντής Α’ προπαιδευτικής παθολογικής κλινικής στο Λαϊκό Νοσοκομείο είπε σχετικά: «Εάν βρούμε νέους βιοδείκτες, θα είναι πολύ σπουδαίο. Σε μοναδιαίο κύτταρο μπορούμε να δούμε αλληλουχία RNA για πολλά νοσήματα, κυρίως στην ογκολογία. Στόχος είναι η προσωποιημένη Ιατρική (Ιατρική Ακριβείας). Η καινοτομία είναι το θεμέλιο της ακαδημαϊκής ιατρικής. Περιμένουμε στήριξη, συμπράξεις, επενδύσεις και σε ανθρώπινο δυναμικό».
Στην ομιλία του ο Χρήστος Δαραμήλας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων – Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ), στάθηκε στα προβλήματα των ατόμων με διαβήτη. «Δεν γίνεται έρευνα για τη συμμόρφωση των ασθενών στις θεραπείες, πώς να αντικαθίστανται αυτά τα φάρμακα κτλ. Δεν έχουμε καταφέρει να μειώσουμε τις επιπλοκές από διαβήτη στην Ελλάδα. Η εκπαίδευση των ασθενών για την αυτοδιαχείρισή τους σταμάτησε, μόνο 2-3 χρόνια κράτησε. Εδώ και 6 μήνες δεν έχουμε δει τίποτα από τη νέα κυβέρνηση», όπως ανέφερε.
Η δεύτερη μέρα του Συνεδρίου ήταν αφιερωμένη στην αυτό-φροντίδα και τις νέες προκλήσεις, που εγείρουν τα ψηφιακά μέσα. Η Jurate Švarcaite, Director General, Association of the European Self-Care Industry (AESGP), εξήρε τη σημασία της αυτό-φροντίδας: «Η αποστολή μας είναι να προάγουμε την αυτό-φροντίδα. Κερδίζουμε χρόνο, χρήματα και επισκέψεις στα επείγοντα. Οι άνθρωποι θέλουν να προλαμβάνουν τις ασθένειες και το 77% είναι έτοιμο να το κάνει, για να προασπίσει την υγεία του. Λέμε ναι στην αυτοδιάγνωση για όλους, άρα εκπαίδευση, για να κάνουμε έξυπνες επιλογές για την αυτό-φροντίδα».
Η Birgit Schuhbauer, Vice President Self Care EMEA Region & Developed Market Cluster, Johnson & Johnson Consumer Europe, αναφέρθηκε στις τάσεις στον τομέα της αυτο-φροντίδας διεθνώς. «Οι άνθρωποι αναζητούν περισσότερη πληροφορία, ψάχνουν ενδείξεις και πιο ολιστικές λύσεις. Πλέον υπάρχουν συσκευές για τη διάγνωση και εφαρμογές. Είναι πιο περίπλοκο από παλιά, αλλά και πάλι αναζητούν λύση στο πρόβλημά τους. Σκευάσματα για τον βήχα, για το κρυολόγημα, για τον πόνο είναι πολύ δημοφιλή, αλλά τώρα έχουμε νέες κατηγορίες πιο αναπτυγμένες, π.χ. βοηθήματα που βοηθούν τον ύπνο, ενισχύουν τη μνήμη, συμβάλλουν στις ψυχικές διαταραχές, τη διαχείριση του στρες και επιμηκύνουν τη γήρανση».
Οι ομιλητές υποστήριξαν ότι η αυτο-φροντίδα πρέπει να εδραιωθεί ως πυλώνας ανάπτυξης του κλάδου της Υγείας και του Φαρμάκου στην Ελλάδα. Στη συγκεκριμένη ενότητα παρουσιάστηκε ο ρόλος του φαρμακοποιού ως συμβούλου πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, αλλά και ο νέο-αναδυόμενος ρόλος των «influencers» στην προώθηση της ενημέρωσης των καταναλωτών για θέματα αυτό-φροντίδας.
Ο Δημήτρης Μωραΐτης, γενικός διευθυντής της ΒΙΑΝ, αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης (ΕΦΕΧ), κατέρριψε διαδεδομένους μύθους για τα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ και ανέφερε κάποια ιστορικά στοιχεία για τις πανδημίες. «Αλγόριθμοι, ΑΙ, διασύνδεση μηχανών, έξυπνα ρολόγια… ένα εξελισσόμενο φαινόμενο για τον άνθρωπο η αυτό-φροντίδα, δεν μπορεί να διακοπεί. Το 2019 επενδύθηκαν 40 εκ. ευρώ για προϊόντα αυτό-φροντίδας. Επόμενοι στόχοι για το κράτος και τις αρχές; Να γίνει ειδική διεύθυνση ΜΗΣΥΦΑ στον ΕΟΦ. Επίσης ΕΟΦ, ΕΦΕΧ και ΠΦΣ να ιδρύσουν επιτροπή, για να παρακολουθούν το χάος της διαφήμισης στα συμπληρώματα διατροφής, να εμπλουτιστεί η λίστα των ΜΗΣΥΦΑ, όχι στην ανακοστολόγηση και να ενταχθεί στην πρωτοβάθμια περίθαλψη η αυτο-φροντίδα».
Με ενδιαφέρον αναμένονται τα ευρήματα μελέτης, που έγινε σε συνεργασία με τον ΕΦΕΧ για την αυτό-φροντίδα. Ο Κώστας Αθανασάκης, επιστημονικός συνεργάτης, ερευνητής Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), είπε σχετικά: «Θέλαμε να δούμε με τη μελέτη αυτή τη διαχείριση των ΜΗΣΥΦΑ και το κατά πόσο θα ήταν επωφελές να μετακινούσαμε κάποια φάρμακα από τη λίστα με τα συνταγογραφούμενα σε αυτή με τα μη συνταγογραφούμενα. Από τις 89 δραστικές που μελετήθηκαν, 46 προκρίθηκαν και γενικά η ομάδα ελέγχου είναι υπέρ της αλλαγής στα 2/3 αυτών».
Ο φαρμακοποιός Θάνος Λυκούδης μίλησε για τους πολλαπλούς ρόλους του φαρμακοποιού στην αυτό-φροντίδα. «Είναι μια παγκόσμια τάση και αναγκαιότητα η αυτό-φροντίδα. Ο ίδιος ο πάσχων συμμετέχει στη θεραπεία του. Ωφελείται ο πολίτης, ο γιατρός, κυρίως ο κρατικός λειτουργός, το σύστημα υγείας και οι εταιρείες. Το ζητούμενο δεν είναι να υποκαταστήσει τον γιατρό. Είναι ανάμεσα στον ασθενή και στον γιατρό. Η αυτό-φροντίδα ενισχύει και τους τρεις ρόλους του φαρμακοποιού: τον κοινωνικό, τον επιστημονικό και τον επιχειρηματικό».
Η Κατερίνα Γκαγκάκη, επικοινωνιολόγος, perception management specialist, μίλησε για τον ρόλο των διαμορφωτών κοινής γνώμης, των γνωστών influencers. «Με την αμεσότητα αυξάνουμε τη φήμη. Δημιουργείται σχέση εμπιστοσύνης με τον influencer. Αν συνδυαστεί με προϊόν, θα πάρουν και το προϊόν. Ο ρόλος του influencer μπορεί να συμβάλει 100% στην πρόληψη, μιλούν ανοικτά για δικά τους προβλήματα υγείας, είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος τους», είπε η κυρία Γκαγκάκη.
Αργότερα την ίδια μέρα αναλύθηκε το «άνοιγμα» του κλάδου της Υγείας στην ψηφιακή εποχή. Η συζήτηση εστίασε στους τρόπους, με τους οποίους η ενσωμάτωση της νέας ψηφιακής τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης στη στρατηγική των φαρμακευτικών εταιρειών αναμένεται να αλλάξει το τοπίο των υπηρεσιών Υγείας.
Ο David Mattin, Global Head of Trends & Insights, TrendWatching, είπε: «Όλα αλλάζουν γρήγορα. Κι αυτό μπορεί να σε βγάλει από την ισορροπία, είναι χαοτικό. Όμως υπάρχει κάτι να σε κρατήσει, μια αλήθεια. Σε όλη αυτή τη δίνη παραμένουμε οι ίδιοι άνθρωποι, με τις ίδιες ανάγκες. Τρόποι να το χειριστούμε: προϊόντα, υπηρεσίες που ξεπηδούν, καινοτομία - υπηρετεί τις ανάγκες των ανθρώπων, τους αλλάζει συνήθειες, προσδοκίες κτλ. Η αυτοβελτίωση, η εξατομίκευση, τα νέα κανάλια προς τον καταναλωτή και το νέο περιεχόμενο είναι οι τάσεις του σήμερα».
Για το παράδειγμα της εταιρείας Alibaba, της πλατφόρμας με τα εκατομμύρια αγοραστών παγκοσμίως, μίλησε ο Πάρης Παναγιωτίδης, Global Service Partner ALIBABA, Owner of 6 Private CO's. «Ζούμε στην εποχή του online γιατρού, του online φαρμακείου, υπάρχει μεγάλη διάχυση πληροφορίας, η τεχνητή νοημοσύνη εφαρμόζεται στις διαγνώσεις, χρησιμοποιούνται ρομπότ για τις μεταφορές. Μέσα σε 30 λεπτά στην Κίνα οποιοδήποτε φάρμακο μπορεί να σταλεί οπουδήποτε».
«Θέλουμε καταπληκτικό, νέο περιεχόμενο και αλληλεπίδραση με το κοινό. Χρησιμοποιούμε τα big data. Δείτε το παράδειγμα του Netflix, πώς προσωποποιεί τις προβολές του, τις οποίες προτείνει στον κάθε θεατή», πρόσθεσε ο Parker Richardson, Content Strategy & Standards Director, GSK.

Στο ίδιο πνεύμα ήταν και η ομιλία του Sander Ruitenberg, Global Head Digital Health Solutions, Immunology Hepatology & Dermatology, Novartis. «Στόχος είναι πάντα οι ασθενείς, αλλά και οι επαγγελματίες υγείας και οι φροντιστές. Με διαφημίσεις στα social media δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι συνδεδεμένοι με συσκευές. Η σύνδεση γίνεται πραγματικό χρόνο. Πληροφορίες ενημέρωσης 24/7, αλλά και παραπληροφόρηση. Να προσεγγίσουμε πιο πολλούς, να ενισχύσουμε την πρόσβαση, να αυξήσουμε την ικανοποίηση, αυτά είναι η πρόκληση. Να θυμόμαστε, βέβαια, ότι δεν ζούμε ψηφιακή ζωή, αλλά βιώνουμε ψηφιακές στιγμές».
Το επιστημονικό πρόγραμμα του Συνεδρίου ολοκληρώθηκε την τρίτη ημέρα, με την παρουσίαση μεθόδων, με τις οποίες τα στελέχη των επιχειρήσεων μπορούν, σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, να μαθαίνουν και να εξελίσσονται.
Ο Γιώργος Κλέτσας, επικεφαλής των τομέων Τεχνολογικών Υπηρεσιών και Υπηρεσιών Marketing της IQVIA Νοτιοανατολικής Ευρώπης, εξήγησε τι είναι το agile learning. «Το agile είναι μεθοδολογία, όχι φιλοσοφία, έχει feedback, για να είναι προσαρμοστικός κάποιος, δίνουμε σημασία στο αποτέλεσμα και όχι τόσο στη συμφωνία. Μπορεί να βοηθήσει και στο φάρμακο το agile. 1) Στο R&D, 2) στις νέες ιδέες για ένα νέο μόριο, 3) στη συμμόρφωση των ασθενών με τη φαρμακευτική τους αγωγή, που ζητάμε συνεχώς να βελτιωθεί. Θέλουμε κάτι προσωποιημένο και γρήγορο, αλλά αυτό είναι κάτι που οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν το κάνουν ακόμη τόσο καλά, δυστυχώς. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 1000 εφαρμογές για την Υγεία, αλλά μόνο 2% προέρχονται από φαρμακευτικές εταιρείες. Σχετικότητα περιεχομένου χρειάζεται, πιο έξυπνα μοντέλα επικοινωνίας με ασθενείς, τεχνολογία και υποδομές, θέλουμε ένα ελαστικό περιβάλλον. Εμείς είμαστε ως εταιρεία σε αυτή την κατεύθυνση. Φτιάξαμε ένα νέο προϊόν, μια νέα εφαρμογή, που επιτρέπει σε ομάδα ασθενών με ίδιο πρόβλημα να μοιράζονται στοιχεία και να καταλαβαίνουμε τις ανάγκες τους δρώντας αποτελεσματικά. Πρόκειται για την πρώτη κοινότητα ογκολογίας, με πάνω από 200.000 εγγεγραμμένους ασθενείς».
Η Σοφία Νάσιου, Πρόεδρος Δ.Σ. Ε.Ε.Φα.Μ., ανοίγοντας το πάνελ Agility ανέφερε σχετικά: «Η μάθηση και η γνώση είναι αυθεντική έκφραση αγάπης, για τον εαυτό μας γιατί θέλουμε να γίνουμε καλύτεροι, αγάπη προς ότι περιβάλει τη ζωή μας, γιατί το αφουγκραζόμαστε και το λαμβάνουμε υπόψη, το ενστερνιζόμαστε, αγάπη και προς τους ανθρώπους που είναι στη ζωή μας γιατί με το να αποζητάμε την εξέλιξη, θέλουμε να τους δώσουμε μια καλύτερη εκδοχή μας. Η μάθηση από μόνη της μας οδηγεί στη συνειδητοποίηση ότι η εξέλιξη και η αλλαγή είναι αναπόφευκτες».
Ο κύριος Αιμίλιος Χαλαμανδάρης, συνιδρυτής και CEO της εταιρίας Innoetics, μίλησε για την ιστορία της εταιρείας που ιδρύθηκε το 2006 και το αντικείμενό της, τη συνθετική ομιλία. «Ουσιαστικά αναπτύξαμε μια τεχνολογία, που είδαμε ότι είχε πολύ μέλλον στο να χρησιμοποιηθεί και να εφαρμοσθεί σε μεγάλη κλίμακα και αφοσιωθήκαμε στην εμπορική της εκμετάλλευση. Το όραμα της ομάδας είναι από τα πιο σημαντικά συστατικά της επιτυχίας. Υπομονή κι επιμονή επίσης πολύ σημαντικά, όπως και η εξωστρέφεια και το ανοιχτό μυαλό. Το 2017 η εταιρεία εξαγοράστηκε από τη Samsung Electronics και έχει καταγραφεί ως η πιο επιτυχημένη συγχώνευση της εταιρείας μέχρι σήμερα».
Πώς μαθαίνει, όμως, κάποιος, τι είναι το agility και πώς το μαθαίνει με agile τρόπο; Απαντά ο Ηλίας Γαληνός, HRP International - Human Resources Planning, Πρόεδρος ActionAid Ελλάς. «Ενώ ζούμε και λειτουργούμε σε έναν κόσμο πολυπλοκότητας, εξακολουθούμε να υιοθετούμε έναν ορισμό της επιτυχίας, που παραπέμπει σε κάτι παρωχημένο. Κι αυτό σημαίνει περισσότερη δουλειά, πίεση, burn out και κενό. Προσπαθώ να απομονώσω τον κακό μου εαυτό. Αρκεί αυτό πια; Πώς ο καλός μας εαυτός μπορεί να γίνει το βασικό μας εμπόδιο στη μελλοντική μας ανάπτυξη και πώς ο εχθρός μας μπορεί να γίνει ο βασικός μας σύμμαχος σε αυτή τη μετάβαση; Ένας βιώσιμος συνδυασμός, μια ισορροπία μέσα από παράδοξες συνθέσεις είναι καταλυτικής σημασίας για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος διατηρήσιμης ανάπτυξης και διαρκούς μάθησης», τόνισε.

Για την επιτυχία στα έργα του και για τα συμπεράσματά του, τα μαθήματα που πήρε όσα χρόνια ασχολείται με το αντικείμενό του, μίλησε ο Χάρης Τσέβης, διεθνώς αναγνωρισμένος visual designer & artist. «Το να μαζεύεις/ενώνεις κομμάτια είναι δουλειά αυτού που φτιάχνει μωσαϊκά. Αλλά όλες οι δουλειές είναι μωσαϊκό κι ας μην γίνεται κατανοητό. Η σύγκρουση, το τραύμα, μπορεί να οδηγήσει σε κάτι καινούριο και χρυσό. Κάτι ακόμη πιο πολυτελές, ακριβώς γιατί είναι η εμπειρία. Γιατί είναι το βιωμένο τραύμα, που επιλέγεις να το αναδείξεις, αντί να το πετάξεις».
Με πειράματα και διάδραση, ο Beau Lotto, Καθηγητής Ννευροεπιστημών, κέρδισε το κοινό. «Καινοτομία, επάρκεια και δημιουργικότητα σε έναν κόσμο που αλλάζει. Άρα πρέπει το σύστημα να είναι επαρκές. Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αλλαγή είναι η αντίληψη. Αυτό συμβαίνει, επειδή η αντίληψη στηρίζει όλα όσα είσαι εσύ, από τα ρούχα που φοράς, μέχρι τους ανθρώπους που αγαπάς. Η καινοτομία δεν αρχίζει και τελειώνει στην εργασία, είναι ένας τρόπος, που σχετίζεται με κάθε πτυχή της ζωής μας. Η προσέγγιση είναι περιστασιακή, προσιτή και διαδραστική, προκλητική, κομψή και αντίθετη. Μη σκεφτόμαστε την αλλαγή ως μετακίνηση αλλά ως διεύρυνση».
Τα Αριστεία Ε.Ε.Φα.Μ
Κατά παράδοση, η διοργάνωση “έκλεισε” με την απονομή των Αριστείων Ε.Ε.Φα.Μ., το θεσμό που επιβραβεύει τις βέλτιστες και πιο καινοτόμες πρακτικές επικοινωνίας και επιδιώκει να ενθαρρύνει την υιοθέτηση αποτελεσματικών στρατηγικών επικοινωνίας στο φαρμακευτικό κλάδο και να υπογραμμίσει τη συμβολή τους στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, πάντα με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Η Επικεφαλής της Οργανωτικής Επιτροπής του 12ου Συνεδρίου, Ντανιέλα Μάλο, προχώρησε αρχικά στην παρουσίαση των υποψηφιοτήτων που προκρίθηκαν στην τελική φάση του διαγωνισμού και στη συνέχεια έλαβε χώρα η τελετή απονομής. Το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Καμπάνια Προϊόντων ΜΗΣΥΦΑ» έλαβε η εταιρεία ΒΙΑΝ για το προϊόν "SALONPAS", ενώ το δεύτερο βραβείο απονεμήθηκε στην εταιρεία ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-LILLY, για το προϊόν "CARBOSYLANE". Στην κατηγορία «Καμπάνια Προϊόντων Αυτο-φροντίδας», το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στην εταιρεία ΒΙΑΝ για το προϊόν "ALTION", ενώ το δεύτερο στην εταιρεία ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-LILLY για το προϊόν "YOTUEL". Σε ό,τι αφορά στην κατηγορία «Καμπάνια Ψηφιακής Επικοινωνίας», το πρώτο βραβείο έλαβε η εταιρεία AENORASIS για την καμπάνια "LET’S ΠΑΠ", ενώ το δεύτερο βραβείο απονεμήθηκε στην εταιρεία ΒΙΑΝ για την καμπάνια "NOVALAC". Στην κατηγορία «Καμπάνια Ώριμου Προϊόντος ή Ομάδας Προϊόντων» το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στην εταιρεία JANSSEN για το προϊόν "STELARA", ενώ το δεύτερο στην εταιρεία ROCHE για το προϊόν "AVASTIN". Το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Πρόγραμμα Υποστήριξης Ασθενών & Ευαισθητοποίησης Κοινού», έλαβε η εταιρεία SANOFI για το πρόγραμμα «ΕΝΑ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ.. ΑΓΩΝΩΝ ΖΩΗΣ», ενώ το δεύτερο βραβείο απονεμήθηκε στην εταιρεία NOVARTIS για το πρόγραμμα «ΒΗΜΑ ΜΠΡΟΣΤΑ». Τέλος, στην κατηγορία «Καμπάνια Νέου Προϊόντος» το πρώτο βραβείο απέσπασε η εταιρεία ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-LILLY για το προϊόν "TRULICITY ενώ το δεύτερο βραβείο απονεμήθηκε στην εταιρεία PFIZER για την καμπάνια "XELJANZ".