Κανένας δεν φαντάσθηκε ποτέ ότι αυτή η ασπιρίνη που κλασσικά χρησιμοποιήθηκε σαν παυσίπονο για πολλά χρόνια θα αποδεικνυόταν ίσως το φάρμακο του αιώνα. Ο μύθος για την κατασκευή της ασπιρίνης λέει ότι ένας βιοχημικός τής γνωστής φαρμακοβιομηχανίας Bayern παρασκεύασε την ασπιρίνη μόνο και μόνο για να απαλύνει τους πόνους του πατέρα του που έπασχε από αρθριτικά.

Η μεγαλύτερη παρενέργεια της ασπιρίνης συνδέεται άμεσα με την κύρια θεραπευτική της δράση. Η ασπιρίνη αναστέλλει την σύγκοληση των αιμοπεταλίων που λέγονται και θρομβοκύτταρα. Τα κύτταρα αυτά φυσιολογικά συγκολλούνται μεταξύ τους και δημιουργούν θρόμβο που στόχο έχει να σταματήσει οποιαδήποτε αιμορραγία σε οποοδήποτε μέρος του σώματος.

Έτσι, αυτός που παίρνει ασπιρίνη αιμορραγεί ευκολότερα γιατί η ασπιρίνη δεν αφήνει τον οργανισμό να δημιουργήσει θρόμβο. Η ασπιρίνη με το να αναστέλλει τη δημιουργία του θρόμβου προφυλάσσει από θρομβοτικές παθήσεις όπως είναι το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Όμως, όταν υπάρχει κάποιος λόγος για τον οποίο ο άνθρωπος αιμορραγεί τότε η ασπιρίνη συμβάλει αρνητικά. Δεν αφήνει το αίμα να πήξη. Στις περιπτώσεις μάλιστα των αιμορραγιών στο στομάχι φαίνεται ότι και η ίδια άμεσα συμβάλλει στη δημιουργία του έλκους στο στομάχι με επακόλουθο την γαστρορραγία. Παρόλα αυτά, είναι αναμφισβήτητο ότι η καθημερινή λήψη της ασπιρίνης από ασθενείς με αθηροσκλήρωση στεφανιαία νόσο ή εγκεφαλικά επεισόδια ελαττώνει την πιθανότητα ενός νέου επεισοδίου. Ειδικότερα για το έμφραγμα του μυοκαρδίου από το σύνολο των μελετών που αναλύθηκαν και δημοσιεύθηκαν στο αναμφισβήτητου κύρους Ιατρικό περιοδικό Lancet παρατηρήθηκε ελάττωση των εμφραγμάτων κατά 20% . Όμως, στις ίδιες μελέτες το 1/3 των αρρώστων που έπαιρνε ασπιρίνη παρουσίασε διάφορες αιμορραγίες σαν παρενέργεια.

Έτσι διαμορφώθηκε διεθνώς η άποψη ότι δεν έχει νόημα να παίρνει ο υγιής πληθυσμός ασπιρίνη για όλη του τη ζωή σα μέτρο προφύλαξης. Αντίθετα οι ασθενείς που πάσχουν από καρδιοαγγειοπάθειες ωφελούνται αναμφισβήτητα από τη λήψη ασπιρίνης.

Όμως, τελικά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Σε ένα από τα τελευταία τεύχη tου ίδιου περιοδικού Lancet δημοσιεύθηκε μια μεταναλυση όλων των μελετών των ασθενών που έπαιρναν ασπιρίνη για προστασία από καρδιοαγγειακές παθήσεις. Συγκεκριμένα ερευνητές από τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης, του Λονδίνου, του Εδιμβούργου και της Ιαπωνίας αναλύοντας τις 8 μεγαλύτερες μελέτες από τη δεκαετία του 70 και μετά κατέληξαν ότι αυτοί οι άρρωστοι που έπαιρναν ασπιρίνη για τις καρδιοαγγειακές τους παθήσεις παρουσιάζουν προστασία κατά του καρκίνου.

Αναλυτικότερα για εκείνους που έπαιρναν ασπιρίνη για 4-8 χρόνια παρατηρήθηκε κατά 25% ελάττωση του κινδύνου να πεθάνουν από καρκίνο. Η προστασία αυτή διατηρήθηκε για μια εικοσαετία στο επίπεδο του 20%. Η ωφέλεια της ασπιρίνης παρουσιάστηκε σχεδόν για όλους του καρκίνους με πρώτους τον καρκίνο του στομάχου και του εντέρου και ακολουθούν του προστάτη, του παγκρέατος, του οισοφάγου κ.τ.λ. Η ερμηνεία της προστασίας της ασπιρίνης κατά του καρκίνου αποδίδεται στο γεγονός ότι η ασπιρίνη αυξάνει την καταστροφή των παθολογικών κυττάρων του οργανισμού ή συμβάλλει στην επιδιόρθωσή τους. Τα κύτταρα αυτά είναι θυγατρικά κύτταρα που προκύπτουν από τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και χαρακτηρίζονται από παθολογικό DNA.

Πάντως ανεξάρτητα με το τι συμβαίνει σε επιστημονικό επίπεδο αναμφισβήτητο παραμένει το γεγονός ότι η ασπιρίνη παρέχει προστασία. Έτσι οι κατευθυντήριες οδηγίες όσον αφορά την χορήγηση ασπιρίνης πιθανόν σύντομα να αναδιατυπωθούν και τούτο γιατί σύμφωνα με τις σημερινές κατευθυντήριες οδηγίες δεν έχει νόημα προστασίας η χρόνια λήψη, ασπιρίνης όσον αφορά τα καρδιοαγγειακά νοσήματα για τα φυσιολογικά άτομα. Όμως μετά τα τελευταία ευρήματα όσον αφορά την προστασία της ασπιρίνης από την προσβολή από καρκίνο και την καλλίτερη εξέλιξη του το όλο θέμα πρέπει να ξαναϊδωθεί από μηδενική βάση. Τελικά φαίνεται ότι η ασπιρίνη ένα από τα πιο παλιά και φθηνά φάρμακα αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα κατά των μεγαλυτέρων εχθρών του ανθρώπου δηλαδή των καρδιοαγγειακών παθήσεων και του καρκίνου που είναι κατά σειρά η πρώτη και η δεύτερη αιτία θανάτου της ανθρωπότητας.

Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Ιατρικής Σχολής
Πανεπιστημίου Αθηνών